برفک دهان یا کاندیدای دهان نوزاد
برفک دهان به علت عفونت قارچی کاندیدیا آلبیکنس ایجاد می‌شود و در عموم جامعه، تحت عنوان سفیدک دهان هم گفته می‌شود. این عفونت قارچی دهان باعث ایجاد ضایعات یا پلاک‌های سفید رنگ روی زبان و داخل لب‌ها و گونه‌ها و روی لثه‌ها و سقف دهان می‌شود که به صورت پراکنده و متعدد در داخل دهان پخش می‌شود.
ویدئوی آموزشی «عفونت قارچی دهان نوزاد (کاندیدا)» را در انتهای همین صفحه مشاهده کنید.
این ضایعات معمولاً درد و ناراحتی در نوزاد ایجاد نمی‌کنند ولی گاه باعث احساس ناراحتی در مخاط دهان مانند سوزش خفیف داخل دهان و بی‌اشتهایی نسبت به شیر خوردن و یا درد خفیف داشته، همچنین التهاب خفیف مخاط دهان که باعث افزایش ترشحات دهانی در نوزاد و شیرخوار می‌شود ایجاد می‌کند. از طرفی این عفونت می‌تواند در قسمت‌های دیگر سیستم گوارشی هم منتشر شود از جمله حلق و یا ناحیه پوستی محل پوشک.
این عفونت قارچی دهان از طریقه نوک سینه مادر مبتلا به عفونت قارچی، و یا از نوک سر شیشه شیر و پستانک آلوده به قارچ، به دهان نوزاد منتقل می‌شود. همچنین بروز عفونت برفک‌دهان در نوزادانی بیشتر دیده می‌شود که:مادران آنها مبتلا به عفونت قارچی ژنیتال می‌باشند و از طریق زایمان طبیعی متولد می‌شوند، و یا مادر تحت درمان آنتی بیوتیک طولانی مدت می‌باشد و یا نوزاد تحت درمان آنتی بیوتیک تراپی می‌باشد.
تشخیص آن آسان بوده و در صورتی که هر روز حداقل یک نوبت دهان نوزاد مبتلا را معاینه نمایید می‌توانید لکه‌های کوچک کم و یا زیاد را در داخل دهان ببینیم.
درمان آن شامل دو مرحله می‌باشد که باید به صورت همزمان انجام شود:
۱- درمان دهان نوزاد؛
۲- درمان نوک سینه مادر شیرده، یا درمان سر شیشه و پستانک نوزاد.
در صورتی که فقط دهان نوزاد با قطره درمان شود، احتمال برگشت عفونت بسیار زیاد است و یا بهبودی ضایعات سفید رنگ به صورت کامل انجام نمی‌شود و درمان ناقص می‌باشد و می‌تواند یک عفونت مزمن و طول کشیده ایجاد نماید.
درمان دهان با مصرف قطره نیستاتین برای مدت ۱۰ تا ۱۴ روز یا قطع دارو چهار روز بعد از بهبود کامل ضایعات دهانی می‌باشد. باید قطره را به صورت منتشر در همه نقاط مخاطی دهان پخش کرده و هر روز چهار بار یعنی هر ۶ ساعت یک میلی لیتر یا ۱۵ قطره داخل دهان بریزیم. نوزاد می‌تواند قطره را بر نموده و بخورد و این اشکالی ندارد. قطره را باید بعد از تغذیه نوزاد استفاده نمود نه قبل از تغذیه. در صورت بلع قطره و یا بیرون ریختن آن اشکالی ندارد و همینقدر که قطره با مقاطع مخاط دهان آغشته شود کافیست و ترجیحا بهتر است که قطره را آهسته به نوزاد داده شود تا از دهان بیرون نریزد.
در نوزادانی که از شیشه شیر برای تغذیه استفاده می‌نمایند باید بعد از هر تغذیه تمام اجزاء شیشه یعنی سرشیشه درب و قسمت‌های دیگر آن کاملا از هم باز شده و با آب و صابون کاملاً شسته شود و به سرعت خشک شود و اجازه داده شود به مدت دو تا ۳ ساعت قبل از تغدیه بعدی در هوای اتاق کاملاً خشک بماند و هیچ رطوبتی نداشته باشد. همچنین بهتر است که آنها را در تابش نور خورشید قرار داد. از طرفی جوشاندن شیشه سر شیشه و اجرای آن که باز شدند در ظرف آب جوش در حال جوشیدن به مدت ۱۰ دقیقه برای یک یا دو بار در طی روز مفید می‌باشد. یا با استفاده از ماشین ظرفشویی با حرارت بالا و یا با مد استریل شسته شوند. و مجدد پس از شستشو حتماً به سرعت خشک شوند و هیچ رطوبتی به مدت ۲ تا ۳ ساعت نداشته باشند.
در نوزادانی که از سینه مادر تغذیه می‌نمایند باید نوک سینه مادر همزمان با درمان عفونت دهان نوزاد، درمان شود. که این توسط استفاده از پماد‌های پوستی و یا بهتر است از ژل‌های مایکونازول دهانی استفاده شود به صورت که هر شش ساعت پس از تغذیه نوزاد به روی نوک سینه مادر مالیده می‌شود و قبل از تغذیه بعدی مجدد با دستمال پاک شده و با آب شسته می‌شود. همچنین در این مادرها باید از سینه بندهای استفاده شود که پلاستیکی نباشد و نخی باشند ایا نوک سینه باید در معرض هوا و آفتاب قرار گیرد و نوک سینه خشک بماند. گرما و رطوبت زیاد در اطراف نوک سینه باعث رشد مجدد قارچ به روی نوک سینه مادر می‌شود.
احتمال آلودگی مجدد و یا برگشت مجدد عفونت دهان در نوزاد طی هفته‌های آینده ممکن است اتفاق بیفتد. و لذا برای جلوگیری از برگشت مجدد عفونت باید به اقدامات بهداشتی جهت پیشگیری از آن انجام شود مانند:
- نظافت و بهداشت نوک سینه مادر و عدم گرم و مرطوب نگه داشتن سینه در داخل سینه بند نامناسب؛
- از شستشوی نوک سینه مادر با آب و صابون اجتناب شود و در صورت لزوم می‌تواند فقط با آب تنها شسته شود؛
- از شیشه شیرهای کهنه استفاده نشود وزن شیشه‌ها برای بیش از دوماه استفاده نکنید و آنها را تعویض نمایید؛
- هر ۱ یا دو روز یک بار شیشه‌ها را در آب جوش بجوشانید به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه و یا یک بار در ماشین ظرفشویی با دمای بالا به شوید؛
- بعد از هر نوبت تغذیه نوزاد شیشه شیر و باید با آب و صابون شست؛
- قبل از شستن شیشه‌ها باید تمام اجزا آن را از هم جدا نمود و پس از شستشو به صورت کامل و سریع خشک نمود و اجازه تا شیشه مدت چند ساعت کاملاً خشک بماند و از آن استفاده نشود؛
- بهتر است از چندین شیشه متعدد برای تغذیه استفاده نمایید تا فرصت شستشو و خشک شدن کامل شیشه‌ها مقدور باشد؛
- بهداشت دست‌ها و شستشوی دست‌ها قبل از شروع تغذیه و قبل از شروع تهیه شیر خشک و استفاده از شیشه ضروری است؛
- همچنین شستشوی دست‌ها بعد از هر بار تعویض پوشک؛
- مادران مبتلا به کاندیدا حتما درمان شدند ونیز حتی قبل از زایمان؛
- گاه استفاده از قطره‌های پروبیوتیک در نوزادانی که تحت درمان با آنتی بیوتیک می‌باشند توصیه می‌شود؛
- هر روز معاینه و توجه به داخل دهان نوزاد برای تشخیص زودرس کمک کننده می‌باشد.
در نوزادان مبتلا به عفونت‌های قارچی دهان توجه به پوست ناحیه پوشک و مقعد که به علت انتشار عفونت قارچی به سیستم گوارشی و مدفوع باعث الودگی پوست می‌شود ضروری می‌باشد. ضایعات پوستی در این موارد به صورت دانه‌های منتشر و متعدد قرمز در اطراف مقعد و پوست اطراف آن می‌باشند.
Milk tongue چیست؟
همیشه وجود لایه سفید روی زبان نوزاد نشانه برفک و عفونت قارچی دهان نوزاد نیست.
سفیدی روی زبان گاه به علت رسوب و تجمع شیر روی زبان نوزاد بطور طبیعی دیده می‌شود. این رسوبات و یا دلمه‌های شیر توسط شیر مادر کمتر ولی با شیر خشک بیشتر ایجاد می‌شود. در اغلب موارد این رسوبات با تغذیه‌های بعدی و یا با تماس مکرر زبان به سقف دهان نوزاد کمتر می‌شوند و یا پاک می‌شود. ولی در بعضی نوزادانی که کامل سخت آنها بلند است و یا دچار Tie tongue می‌باشند یعنی (به علت وجود باند در زیر زبان آنها در حرکت دادن زبان به سمت بالا محدودیت دارند) در این موارد وجود سفیدی‌های شیر روی زبان بیشتر مشاهده می‌شود.
این رسوبات شیری بر روی زبان هیچ مشکلی ایجاد نمی‌نماید و یا باعث ناراحتی در نوزادن می‌شود و خطری ندارد. لذا ضرورتی برای پاک‌کردن آنها نمی‌باشد ولی می‌توانیم آنها را با استفاده از یک پارچه نازک و تمیز نخی که به دور انگشت خود پیچانده ایم به صورت بروس مانند از روی زبان پاک نماییم.
تفاوت عفونت قارچی دهان یعنی برفک دهان، با رسوبات شیر روی زبان این است که:
- رسوبات شیری فقط بر روی زبان قرار دارند. در حالی که برفک دهان به صورت لکه‌های متعدد سفید بر روی تمام نقاط داخل دهان می‌توانند پخش باشند و دیده شوند.
- رسوبات شیری هیچ علامت و ناراحتی در نوزاد ایجاد نمی‌کنند. در حالی که برفک دهان می‌تواند باعث افزایش ترشحات دهان ایا درد و سوزش خفیف در دهان شده و گاه باعث بی اشتهایی در نوزاد شود. همچنین ممکن است علائم عفونت قارچی پوست محل پوشک نوزاد را هم ایجاد نماید.
- رسوبات شیری را به راحتی میتوان از روی زبان نوزاد با برس کردن و یا توسط پارچه از روی زبان پاک کرد. در حالیکه ضایعات سفید برفک دهان را نمی‌توان به راحتی از روی زبان و یا نقاط مختلف جهان پاک نمود، و در صورت پاک کردن آن لکه‌های سفید ممکن است خونریزی خفیف و یا التهاب در زیر آن دیده شود.
ویدئوی آموزشی «عفونت قارچی دهان نوزاد (کاندیدا)» برگرفته از بخش ویدئوهای آموزشی وبسایت دکتر نوزاد ببینید.
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
مطالب مرتبط
شقاق و درد نوک پستان مادر
مراقبت‌ها و مسائل شایع نوزاد پسر
